Ein einaste dag

Då eg var ei lita jente, ja, mindre enn det eg er no, såg eg ein film som gjorde slikt usletteleg inntrykk. Eg anar ikkje kva filmen heitte, hugsar ikkje om han var lang eller kort, norsk eller utanlandsk, men likevel dukkar historia opp i tankane mine med jamne mellomrom: Landet der det var vår berre ein dag i året. Der våren kom og drog på same dag. Eg tenkjer framleis ofte på det, med ei blanding av frykt og lukkekjensle.

Dette landet der sola skein berre ein dag i året. Ein einaste dag. Elles låg landet så grått og trist, det var haust, som ein mørk og regntung november, heile resten av året. Dei hadde berre denne eine dagen. Og då vakna alt til liv. Graset tok til å spire, fuglane rista seg runde på greinene og song hjarta sine ut. Store, underlege blomar, dei vakraste du kan tenkje deg, dei opna seg og strekte seg mot sola, mot varmen, lyset der oppe. Hamsar fall, stramme knoppar vida seg ut og brast, graset tok til å spire og vart grønt, så grønt at det skar i auga. Folk strøymde ut frå husa sine, unge og gamle, dei stod berre der med andleta sine som små speglar mot sola. Heilt stilt stod dei slik, heilt stille, for utanom nevane deira som opna seg så vispar, hamarar, egg, blyantar,brødskiver fall - kva dei enn måtte ha hatt i hendene då dei merka sollyset som kraup langsamt inn i rommet, - det fall ned på bakken, og ingen av dei høyrde eingong lyden av det, for lyd fanst ikkje lenger, men lys fanst, lys og fargar, for i dag kom sola, i dag kom våren, det var altså i dag det skulle skje, i dag, i dag. I dag!

Å, det var vidunderleg å sjå! Og samstundes så vondt, for i ein mørk kjellar, med høge, glatte murveggar, sat filmen sin hovudperson krøkt saman i eit hjørne. Ho var innestengt. Kom seg ikkje ut. Under leiken hadde ein av gutane sett hespa på utsida av døra, og no sat ho der i mørkret, venta, redd, lei seg, sint.
Då var det at det hende: Frå ei lita glugge øvst oppe på veggen, glei ein stråle inn i rommet. Han fall over andletet hennar, blenda henne mest, ho reiste seg, vende seg mot gluggen, freista å kome nærare, ho strekte seg oppover og la hendene rundt det vesle gitteret, tynne fingrar som rista og skalv i det glødande lyset der utanfrå. Der utanfor, der alt bløma. Utanfor risla det i bekkar, molda tødde, blad krølla seg ut gjennom tynne greiner og spratt ut, det lukta fuktig jord og frø og varme.
Inne i den mørke kjellaren stod ho, alt ho fekk var ei solstripe over andletet.
Å, denne solstripa som fall inn gjennom det vesle vindauget høgt oppe på veggen!
Som strøymde inn gjennom den vesle gluggen på veggen, inn i rommet, inn til den innestengde jenta. Den strøymde like inn i meg. Inn i minnet mitt.

Sidan har eg ikkje sett att denne filmen. Eg har ikkje leitt så mykje, ikkje undersøkt, og kanskje vil eg ikkje sjå han heller. Eg vil ha det slik, dette minnet, desse sterke fargane og kjenslene som finst i langt attende i tid, som eg kan hente fram og kjenne på når eg vil.
Det er underleg, er det ikkje, kva ein sit att med av bilete og tankar frå då ein var born. Kva som ligg att av gull på botnen, når tida har fått skvalpa rundt og rundt, og skvulpa ut det som lett glir ifrå. Så ligg det der og glimer, og det forsvinn ikkje heller. Vi kan ta det opp i nevane våre, studere det, sjå på det. Akkurat når vi vil.

Det er haust, lauvet fell, dei gylne fargane skal gå over i mørkare tonar etter kvart. Men under ligg våren og lurer og gler seg til å bryte fram når tida er der. Og når han fyrst kjem, så vert han heldigvis hos oss ei stund. I mellomtida kan vi hente fram eit minne frå tidlegare vårar og smatte på det, som om det var ein sevjefylt seljekvist eller ei handfull grøne gauksyreblad.